Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo - Suy Đồi Của Nhà Buyid Và Sức Mạnh Trỗi Dậy Của Phong Trào Shia Ismaili

Thế kỷ thứ X là một thời điểm đầy biến động cho lịch sử Iran, với sự lên ngôi của triều đại Buyid và cuộc đấu tranh giành quyền lực giữa các phe phái tôn giáo. Bên cạnh những tranh chấp chính trị thông thường, Iran cũng chứng kiến sự trỗi dậy ngoạn mục của một phong trào tôn giáo: Shia Ismaili, một nhánh của Hồi giáo Shia với những niềm tin độc đáo về bản chất của Imams (người lãnh đạo tôn giáo) và vai trò của họ trong cộng đồng tín đồ. Sự kiện “Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo” là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Iran, đánh dấu sự chuyển giao quyền lực từ triều đại Buyid có xu hướng theo Sunni sang các nhà cai trị Ismaili với tầm nhìn chính trị - tôn giáo độc đáo.

Để hiểu rõ “Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo”, trước hết chúng ta cần hiểu về bối cảnh lịch sử của Iran thế kỷ thứ X. Sau sự sụp đổ của nhà Abbas, triều đại Buyid đã nắm quyền kiểm soát phần lớn Iran và Iraq. Nhà Buyid theo trường phái Sunni, nhưng họ có chính sách khoan dung với Shia, cho phép các cộng đồng Shia sinh hoạt một cách tự do. Tuy nhiên, chính sách này đã trở thành con dao hai lưỡi.

Trong lòng cộng đồng Shia, phong trào Ismaili đang âm thầm phát triển với những lời hứa hẹn về một kỷ nguyên vàng son, dưới sự lãnh đạo của Imams được coi là mang thần tính. Sự thu hút của phong trào Ismaili không chỉ đến từ niềm tin tôn giáo mà còn bởi những chính sách xã hội được đề xuất: bình đẳng giữa các tầng lớp và phân chia lại đất đai.

Bất chấp sự khoan dung của nhà Buyid, Shia Ismaili vẫn bị coi là một phe phái dị giáo trong mắt phần lớn dân số Iran theo Sunni. Sự bất mãn của người Ismaili với nhà cai trị Sunni đã tạo nên điều kiện cho “Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo” diễn ra.

Bảng 1: Sự khác biệt giữa Shia Ismaili và Shia Twelvers:

Sự kiện “Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo” đã bắt đầu bằng một cuộc nổi dậy của người Ismaili tại vùng núi Alamut ở phía bắc Iran. Lãnh đạo của phong trào là Hassan-i Sabbah, một nhà truyền giáo có tài thuyết phục và đầy tham vọng.

Hassan-i Sabbah đã thành lập một lực lượng quân sự gồm những chiến binh trung thành với giáo lý Ismaili. Họ được huấn luyện trong các pháo đài trên núi Alamut và được trang bị vũ khí hiện đại vào thời điểm đó. Quân đội Ismaili đã dần thu phục được nhiều vùng lãnh thổ, tạo nên một đế quốc nhỏ độc lập trong lòng Iran.

Sự thành công của quân Ismaili là nhờ vào chiến thuật du kích hiệu quả và khả năng xâm nhập của họ. Họ cũng đã sử dụng “tà đạo” - một kỹ thuật ám sát bí mật - để loại bỏ những đối thủ chính trị.

Cuối cùng, nhà Buyid đã bị đánh bại bởi quân Ismaili và đế quốc nhỏ của họ được thành lập. Hassan-i Sabbah trở thành người cai trị tối cao của vùng Alamut, được gọi là “Vị Đại Tôn Giáo”.

Hậu quả của “Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo”:

• Sự trỗi dậy của Shia Ismaili: Sự kiện này đã đánh dấu sự trỗi dậy của phong trào Shia Ismaili trên chính trường Iran.

• Sự suy yếu của nhà Buyid: Nhà Buyid bị đánh bại và mất quyền kiểm soát ở một số vùng lãnh thổ quan trọng.

• Sự tăng cường phân hóa tôn giáo: Sự kiện này đã làm gia tăng sự phân chia giữa Sunni và Shia, tạo ra những mâu thuẫn sâu sắc trong xã hội Iran.

• Ảnh hưởng của Ismaili trên chính trị Iran: Nhà cai trị Ismaili từ vùng Alamut đã có ảnh hưởng đáng kể đến chính trị Iran trong hơn hai thế kỷ.

“Sự Phục Sinh Vị Đại Tôn Giáo” là một sự kiện phức tạp, mang tính bước ngoặt trong lịch sử Iran thế kỷ thứ X. Nó cho thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong đời sống tôn giáo và chính trị của quốc gia này, đồng thời cũng hé lộ những mâu thuẫn sâu sắc giữa các phe phái tôn giáo. Sự kiện này đã góp phần tạo nên bức tranh lịch sử Iran đầy màu sắc và phức tạp.